Als fotograaf krijg je met veel disciplines te maken. Zowel in de spraak als in het samenwerken met de juiste personen en instellingen is vaak nog verwarring. Hier volgt een lijst van de verschillende disciplines.
De fotograaf
- Wie is de fotograaf?
Een persoon, die op persoonlijke, unieke en artistieke wijze een moment vast legt in een 2-dimensionaal stilstaand beeld. Er bestaat geen geaccrediteerde opleiding voor fotograaf en daarmee mag iedereen zich fotograaf noemen. Men spreekt in het algemeen van een fotograaf als hij/zij zich terdege heeft ontwikkeld en van deze activiteit ook zijn/haar beroep heeft gemaakt. - Is fotografie een kunstvorm?
Daar zijn de meningen over verdeeld. Het artistiek gehalte hangt ook sterk samen met de vak richting: een autonoom fotograaf hanteert veel meer vrijheid dan een journalistiek fotograaf (denk aan de mate van waarheidsgehalte in het beeld). Maar iedere fotograaf ontwikkelt een eigen stijl of signatuur en dat is een artistiek proces. - Wat zijn de rechten en plichten van de fotograaf?
De fotograaf is te alle tijde eigenaar over de beelden, die hij vastlegt. De wet handelt wel over beeldrecht en portretrecht. Het is nimmer de bedoeling dat de fotograaf zijn/haar onderwerp in diskrediet brengt en dat hij/zij werkt op een integere wijze uitvoert. In Nederland mag bijna alles worden gefotografeerd (veel journalistieke vrijheid), maar dat verschilt erg per land.
Bronnen- Charlottes Law: Auteursrecht Fotograaf AVG-video
De opdrachtgever
- Wie is de opdrachtgever?
De opdrachtgever is een commerciële of idealistische instelling of een particulier. Deze rechtspersoon gaan een mondelinge of schriftelijke overeenkomst aan, waarin wordt aangegeven wat de fotograf gaat realiseren en welke vergoeding daar tegenover staat. Indien punten niet strikt zijn overeengekomen, dan gelden de wettelijke bepaling met betrekking tot beeld- en portretrecht. - Welke rechten heeft de opdrachtgever?
Die worden vaak overschat. De opdrachtgever kan eisen dat de overeenkomst door de fotograaf wordt nagekomen. Een grijs gebied ligt vaak in voorgetelde wijzigingen na het sluiten van de overeenkomst. Dergelijke wijzigingen zijn geen recht, maar kunnen wel onderling en in goed overleg en tegen vergoeding worden toegevoegd aan de overeenkomst. Dit brengt de fotograaf vaak in verlegenheid (denk aan de goede verstandhouding), maar de opdrachtgever kan op dat moment geen eisen stellen. Wijzigingen ontstaan vaak al tijdens het maken van de opnames, maar ook in de postproductie (nabewerking, opplakken, inlijsten, verzenden, ophangen en verzekering). Ook kan discussie ontstaan over de definitive beeldkeuze: dit is wel een optie, maar geen recht van de opdrachtgever. Tot slot moet men zich realiseren dat het werk uiteindelijk wordt gerealiseerd op een vergankelijk medium. Dat is een gegeven, waaraan de opdrachtgever geen recht aan kan ontlenen.
Het is altijd verstandig vooraf heldere en volledige afspraken te maken en die ook in een overeenkomst vast te leggen.
De beeldbewerker (post productie)
- Wie is de beeldbewerker?
Dit is vaak de fotograaf of zijn assistent. Hoewel de fotograaf de opname met kennis en kunde heeft gemaakt, is het goed mogelijk het aanzien van de afdruk te beïnvloeden (analoog of digitaal) bij het afdrukken (doka) of in de computer nabewerking (Photoshop). Beeldbewerking moet een opname accentueren, maar niet veranderen: de bewerking zelf moet onzichtbaar blijven voor de kijker.In de analoge techniek is iedere afdruk uniek; bij de digitale techniek herhaalbaar en zelfs omkeerbaar (non-destructief). De beeldbewerking is een persoonlijke interpretatie op opname en daarmee wordt er grote waarde gehecht als de bewerking door de fotgraaf zelf is verricht, liefst kort na het maken van de opname (binnen 5 jaar). Dan spreekt met van een vintage print.
De nabewerking is aan ethische regels gebonden: binnen de documentaire en journalistieke fotografie is geen enkele verandering in het beeld toegestaan en binnen de portretfotografie mogen alleen tijdelijke kenmerken worden aangepast (een krab wel, een moedervlek niet). In alle genres is een zekere mate van doordrukken en tegenhouden toegestaan. De beeldbewerker wordt geacht bekend te zijn met deze regels.
Binnen drukkerijen wordt vaak nog een nabewerking toegepast, gericht op het drukproces en de papiersoort. Dan spreekt men over het beroep van de lithograaf.
De vertegenwoordiger
- Wat doet de vertegenwoordiger?
De vertegenwoordiger of manager handelt namens, en in het belang van, de fotograaf/kunstenaar. Hij bewaakt het imago van de fotograaf en draagt dat zo goed mogelijk uit. Hij heeft een vertrouwensband met de fotograaf en behartigt al zijn belangen in de breedste zin van het woord. Hij kent de stijl en de drijfveren en het werk van de fotograaf en zal die op een verantwoorde manier uitdragen en delen met belangstellenden. Hij overweegt daarbij het korte en lange termijn effect, de commerciële belangen, de relatie met het speelveld (andere fotografen en kunstenaars), de publiciteitswaarde en het afbreuk risico.
De galerist
- Wat doet de galerist?
Een galerist of galerie houder is een handelaar in kunst: hij brengt fotografen en kopers bij elkaar. Zij toegevoegde waarde is dat hij kennis heeft van de kunst én de markt. Hij presenteert en promoot het werk van de fotograaf en hij staat in nauw contact met veel kopers. Daarvoor organiseert hij uitbundige openingen (vernissages), mailt en blogt hij en onderhoudt hij goed contact met zijn vaste klanten. Voor deze inspanning vraagt hij vaak 50% van de verkoopwaarde na aftrek van de vervaardigingskosten. Naast een persoonlijke voorkeur heeft de galerist een groot commercieel belang.
- Wat is een galeria?
Dit zijn vaak jonge aantrekkelijke en verzorgd geklede vrouwen, die zich meer opstellen als gastvrouw dan als deskundige. Haar uitstraling moet bijdragen aan het imago van de galerie. Zij zijn het eerste aanspreekpunt in de galerie. Ze geven een introductie over de galerie en het aanwezige werk, peilen de belangstelling van de klant en scheiden die in passanten en serieuze kopers. Serieuze klanten draagt zij over aan de galerist.
De curator
- Wat doet de curator? (Wikipedia, de Correspondent)
De conservator
- Wat doet de conservator? (Wikipedia, de Nationale Beroepengids )
De registrar
- Wat doet de registrar? (EN_Wiki)
De criticus
- Wat doet de criticus?
De criticus is iemand met veel kennis over een breed scala van aspecten in de fotografie: De criticus is opgeleid in kunstgeschiedenis en heeft kennis van de hedendaagse foto scene, van de museale wereld, van de camera, afdruk, en conserveringstechniek en van de handel* in en prijsontwikkelingen van foto’s. De criticus onderhoudt een breed netwerk van contacten in zijn vakgebied.De functie van criticus komt voor in beroepen als taxateur (onafhankelijk of werkend voor een veilinghuis), curator, galeriehouder of journalist, maar ook als adviseur voor verzamelaars. Menig criticus gebruikt zijn kennis, en vaak persoonlijke voorkeur, voor het uitgeven van publicaties, wat weer bijdraagt aan zijn status en bekendheid. Het aanzien van de criticus is mede bepalend voor de prijsontwikkeling van de foto’s van een bepaalde fotograaf. Een goede recensie in de media of het tonen van het werk in een vooraanstaand museum is van invloed op de waardering voor en de status van de fotograaf en de prijs voor zijn werken.
Daarmee is de criticus vaak een onderschatte factor in de fotowereld.
* handel: Hierin wordt verstaan dat de criticus kijkt naar de inhoudelijke kwaliteit van het werk (subjectief), de reproductie kwaliteit (van pigment tot platinum palladium print), de oplage (en naleving daarop), de verkrijgbaarheid van de betreffende foto (veiling aanbod), als ook de reputatie van de fotograaf (is hij vertegenwoordigd in vooraanstaande musea), de competitie (de zeldzaamheid) en de huidige markt ontwikkeling (trendgevoeligheid).
De handel en marktwerking wordt helder beschreven in het boek: Hacking, Juliet, Photography and the art market, uitgave 2018, ISBN 978-18-482-2148-2.